Brzezie
Sołtys
Michał Gliński

Powierzchnia: 629 ha

Wiadomości ogólne
Wieś w gminie Kłaj, położona w zachodniej części Kotliny Sandomierskiej. Zabudowania rozlokowane na rozległym wzgórzu, z którego ku południowi rozciąga się fascynująca panorama prawie całego Beskidu Wyspowego. Południową granicę wsi stanowi ruchliwa, międzynarodowa droga E40 z Tuplic do Przemyśla, przez Kraków, Bochnię i Tarnów. W Brzeziu znajduje się stacja benzynowa.

W centrum wsi znajduje się kościół i okazałe budynki dawnego folwarku, w których obecnie mieści się filia Zakładu Doświadczalnego Hodowli i Aklimatyzacji Roślin z sąsiednich Grodkowic. Wśród zabudowań Brzezia dominują domy nowe, typu willowego. Zachowało się tu stosunkowo mało typowych dla sąsiednich wsi tego regionu (na przykład Szarowa czy Kłaja) drewnianych domów z przełomu XIX I XX wieku.

Panorama widokowa
Brzezie, a raczej zespół pofolwarczny w tej wsi, łączy z dawnym, macierzystym dworem w Grodkowicach aleja lipowa i topolowa, dziś znacznie przetrzebiona, szczególnie na odcinku wschodnim, bliżej Grodkowie. Aleja przebiega grzbietem wzniesienia, z którego rozciągają się na wszystkie strony przepiękne, panoramiczne widoki. Dla nas szczególnie interesujący jest krajobraz, rozciągający się na północny zachód, północ i wschód, ponieważ obserwować możemy tam dosłownie jak na dłoni cały teren, objęty niniejszym przewodnikiem, śledzić przebiegi wszystkich tras, a nawet "wyłuskiwać" niektóre godne uwagi obiekty, które w czasie wędrówek już zwiedziliśmy lub będziemy zwiedzać. Pod nami rozpościera się jakby głęboka, wydłużona rynna, której dno wysłane jest zielonym dywanem Puszczy Niepołomickiej. Na przeciwległym, północnym skraju Paszczy Niepolomickiej, wyłaniają się zabudowania Woli Batorskiej, Zabierzowa Bocheńskiego, Woli Zabierzowskiej i Chobotu. Jeszcze dalej, brzeg tej "rynny" łagodnym progiem wznosi się na skraj Wysoczyzny Proszowickiej. Cały próg Wysoczyzny Proszowickiej usiany jest gęstymi zabudowaniami wsi, licząc od zachodu: Branie, Ruszczy, Kościelnik, Pobiednika Wielkiego i Małego, Tropiszowa, Igołomii, a dalej Wawrzeńczyc i ginącego już w mgle oddalenia - Nowego Brzeska. Od zachodu widok zamykają dymiące kominy Huty im. T. Sendzimira, Elektrociepłowni w Łęgu i północnych dzielnic Krakowa. Ku północnemu wschodowi wzrok gubi się w głębi rozległej Doliny Wisły. Bliżej natomiast, przed Puszczą Niepołomicką, już łatwiej rozróżniamy (od zachodu ku wschodowi): nakładające się na siebie, położone na niewielkich wzniesieniach zabudowania Podłęża i Węgrzec Wielkich, bliżej zaś - Staniątek, z wyraźnie wyodrębniającym się zespołem klasztoru Benedyktynek i górującym nad nim kościołem. Wszystkie te wsie były niegdyś własnością klasztoru. Na prawo od kościoła - w głębi - wznosi się blok produkcyjny Coca-Coli i wyłaniające się zza zachodniego skraju Puszczy Niepołomickiej -Niepołomice. Przed nami, na stokach niewielkich pagórków, rozsiadły się wsie Szarów i Dąbrowa, niegdyś wchodzące w skład rozległych dóbr Żeleńskich, a jeszcze wcześniej - sławnego rodu herbu Zadora z Brzezia - Lanckorońskich. Jeśli któryś z dziedziców tutejszych ogromnych dóbr o powierzchni znacznie przekraczającej tysiąc hektarów gruntów ornych, pastwisk, łąk i lasów puszczańskich, usiadł w oknie dworu, wznoszącego się na grzbiecie wzgórza w Brzeziu, wówczas jednym rzutem oka mógł je w całos'ci ogarnąć.

Obszar, położony między Puszczą Niepołomicką a Doliną Raby, zajęły rozległe wsie - Kłaj dawniej królewski i Targowisko, rozległa niegdyś dziedzina bożogrobców z Miechowa. Na prawo od Targowiska nieomal w jedno skupisko zlewają się zabudowania dalszych wsi: Stanisławie, Cikowic i Damienic, niegdyś należących do otaczającego Puszczę Niepołomicką rozległego kompleksu królewskich dóbr stołowych, czyli starostwa niepołomickiego. Kiedy przeniesiemy wzrok ku południowemu wschodowi, ponad szeroką Doliną Raby zobaczymy wznoszące się wstępne wzniesienia Wysoczyzny Szczepanowskiej, również wchodzącej w skład Kotliny Sandomierskiej. W Chełmie i Moszczenicy Wysoczyzna ta wysuwa się na zachód malowniczym klinem, który wypukłym zakolem opływa Raba. Klin ów rozpoczyna się stożkiem wzgórza Chełm, następnie rozszerza się na wschód ku Bochni, a na południowy wschód zlewa się z progiem Pogórza Wielkiego w okolicach Patrii w Gierczycach. Osobny opis należy poświecić panoramie, rozpościerającej się na południe, gdzie ponad całym otoczeniem dominują kopiaste, zalesione góry Beskidu Wyspowego. Jest ich duża ilość, jedne nakładają się na drugie, trudno jest zatem opisać ich położenie. Dla orientacji można tylko podać, że - od wschodu poczynając, obejmują one zespół gór w rejonie Limanowej i Tymbarku: Kamionną, Sałasz, Kostrzę, Łopień i górującą nad nim Mogielicę i Jasień, następnie Ćwilin z nakładająca się na niego Śnieżnicą. Na prawo (zach.) od tej grupy, na szczególną uwagę zasługuje wyraźnie wyodrębniające się gniazdo górskie, składające się z masywów: Ciecienia, Wierzba-nowskiej oraz Lubomira-Łysiny z Kamiennikiem. Tworzą one jakby głęboki kocioł, który od wschodu otwiera charakterystyczny stożek Grodziska, a od zachodu zamyka zwarty masyw Kamiennika. W głębi nad nimi unosi się wydłużony grzbiet Lubogoszczy, a jeszcze dalej - przy dobrej widoczności, widnieje wyrównana linia Gorców. Na prawo, ku zachodowi, widać jeszcze, ale już mniej wyraziście, grupy górskie Beskidu Średniego: Uklejny z Chełmem, Kolonia, Zębalowej, a przy przejrzystej pogodzie - kopę Babiej Góry.

Historia
W Brzeziu dokonano licznych odkryć archeologicznych. Do najciekawszych należy osada reprezentująca kulturę ceramiki promienistej z drugiego okresu neolitu tj. około 4000 lat temu. Istnienie tej kultury w Brzeziu świadczy o docieraniu na te tereny wpływów różnych kultur naddunajskich.. Badania ukazały ziemianki mieszkalne przy których znaleziono duże gliniane amfory, misy i inne naczynia jak również przedmioty z krzemienia: nóż i siekierkę.

Współczesna nazwa wsi związana jest z lasem brzozowym, który rósł na tym terenie. Pierwszy raz wspomniana została w kronikach parafialnych w 1309 roku. Późniejsza historia związana jest z sagą rodu Lanckorońskich, do których należały te tereny. W XVII wieku Brzezie tak jak i inne okoliczne miejscowości przeszły w ręce rodziny Żeleńskich. Ich dwór znajdował się w Grodkowicach, natomiast w Brzeziu, Szarowie i Dąbrowie - folwarki. W XX wieku majątek został rozparcelowany pomiędzy mieszkańców lub sprzedany.