Opracowanie jest próbą przedstawienia społeczności lokalnej (wspólnocie samorządowej) jasnego i zwięzłego obrazu gminnej oświaty, a tym samym informacji w jaki sposób gmina wypełnia swoje zadania wynikające z obowiązku organizacji edukacji dzieci i młodzieży. Zamiarem autora jest także zachęcenie mieszkańców gminy-w procesie zarówno demokracji przedstawicielskiej jak i bezpośredniej-do obywatelskiej partycypacji, tj. włączania się w proces współdecydowania o kierunkach lokalnej polityki edukacyjnej.
Kazimierz Sroka
GZEAS Kłaj
Oświata to najważniejsze i największe zadanie gminy.
Pochylmy się nad nim z należytym szacunkiem.
Dzieci i uczniowie w gminnym systemie oświaty
Uczestnicy procesu edukacyjnego to na ogół dzieci i młodzież w wieku od 2,5 do 16 roku życia uczęszczający do samorządowych przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów. Ich liczbę, rozmieszczenie i strukturę organizacyjną pokazuje poniższa tabela.
Tabela 1. Liczba dzieci i uczniów w gminnym systemie oświaty(stan na dzień 1 stycznia i 31grudnia 2014r.)
|
Typ placówki |
P/Kłaj |
P/Dąbrowa |
SP/Grodkowice |
ZSO/Brzezie |
ZSO/Kłaj |
ZSO/Szarów |
ZSO/Targowisko |
|||||||||
|
/p/ |
/p/ |
/op/ |
/sp/ |
/op/ |
/sp/ |
/g/ |
/op/ |
/sp/ |
/g/ |
/op/ |
/sp/ |
/g/ |
/op/ |
/sp/ |
/g/ |
|
|
Stan:1.01.14 |
102 |
72 |
59 |
58 |
25 |
46 |
34 |
36 |
243 |
137 |
69 |
176 |
83 |
80 |
101 |
62 |
|
W placówce |
102 |
72 |
117 |
105 |
416 |
328 |
243 |
|||||||||
|
Ogółem |
1383 |
|||||||||||||||
|
Oddziały |
4 |
3 |
3 |
6 |
1 |
6 |
3 |
2 |
13 |
6 |
3 |
10 |
4 |
4 |
6 |
3 |
|
Stan:31.12.14 |
96 |
69 |
55 |
70 |
24 |
50 |
26 |
21 |
263 |
128 |
54 |
187 |
86 |
82 |
92 |
66 |
|
W placówce |
96 |
69 |
125 |
100 |
412 |
327 |
240 |
|||||||||
|
Ogółem |
1368 |
|||||||||||||||
|
Oddziały |
4 |
3 |
3 |
6 |
1 |
6 |
3 |
1 |
14 |
6 |
3 |
11 |
5 |
4 |
6 |
3 |
Z zestawienia wynika, że średnie ilości dzieci w poszczególnych typach szkół kształtowała się następująco: przedszkola - 170, szkoły podstawowe - 895, gimnazja - 311.
Do uczniów wykazanych w tabeli należy również doliczyć tych, których nie widać w systemie, tj. uczęszczających do niepublicznych przedszkoli poza terenem gminy (średnia: 8) oraz dowożonych do szkół ze względu na kształcenie specjalne: 24 dowożonych do placówek na terenie gminy (Grodkowice-4) jak i poza terenem gminy (Kraków-6, Wieliczka-3, Bochnia -1) oraz 4 uczniów dowożonych do szkół i placówek przez rodziców (Wieliczka-3, Kraków-1). Nie uwzględniono natomiast dzieci uczęszczających do funkcjonującego od września przedszkola niepublicznego, które nie generowało skutków finansowych dla gminy i brak jest jeszcze podstaw do oceny jego wpływu na zmianę ilości dzieci w przedszkolach samorządowych.
Ze względu na drogę uczniów z miejsca zamieszkania do szkoły przekraczającą 3 km w przypadku uczniów SP i 4 km w przypadku G do szkół na terenie gminy dowożonych było średnio ok. 65 uczniów z Łężkowic do Grodkowic (SP) i do Kłaja (G) oraz z Grodkowic i Łysokań do Szarowa (G).
Wewnętrzna organizacja przedszkoli i szkół pozwala określić średnią liczebność oddziału/zespołu uczniowskiego dla każdej placówki.
Tabela 2. Średnia liczebność oddziału/zespołu uczniowskiego w placówkach
a) w przedszkolach i OP
|
Nazwa placówki |
PS Kłaj |
PS Dąbrowa |
OP Kłaj |
OP Szarów |
OP Targowisko |
OP Brzezie |
OP Grodkowice |
|
Średnia liczebność oddziału |
24 |
23 |
20 |
20,5 |
20,3 |
24,5 |
19 |
b) w szkołach podstawowych i gimnazjach
|
Nazwa placówki |
SP Grodkowice |
SP Brzezie |
SP Kłaj |
SP Szarów |
SP Targowisko |
G Brzezie |
G Kłaj |
G Szarów |
G Targowisko |
|
Średnia liczebność zespołu ucz./klasy |
10,7 |
8 |
19,6 |
17,3 |
16,1 |
10 |
22,1 |
18,8 |
22 |
c) w zespołach szkół(włączono dzieci z oddziałów przedszkolnych)
|
Nazwa placówki |
ZSO Brzezie |
ZSO Kłaj |
ZSO Szarów |
ZSO Targowisko |
|
Średnia liczebność zespołu ucz./klasy |
10,3 |
19,6 |
18,7 |
17,8 |
Średnia wielkość szkoły podstawowej (z włączeniem oddziałów przedszkolnych) w gminie to 184 uczniów(o 28 więcej niż średnia krajowa), a średnia wielkość gimnazjum – 77 uczniów (o 39 mniej niż średnia krajowa). Średnia liczebność oddziału uczniowskiego dla wszystkich typów szkół wynosiła 18,7. Najwyższa była w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych -23,5 (powyżej średniej) w gimnazjach 18 (o 5,2 mniej niż średnia krajowa dla obszarów wiejskich) a najniższa w szkołach podstawowych - 14,62 (o 2,6 mniej niż średnia krajowa dla obszarów wiejskich).Największe zróżnicowanie w liczebności oddziałów obserwuje się w szkołach podstawowych (19,6 – 8) i w gimnazjach (22 – 10). Stosunkowo niewielka średnia dla szkoły w Grodkowicach to efekt funkcjonowania oddziałów integracyjnych.
Nauczyciele i personel niepedagogiczny
W celu zapewnienia pełnej realizacji zadań oświatowych w przedszkolach i szkołach zatrudnionych było 143 nauczycieli, przy czym w przeliczeniu na pełny wymiar zatrudnienia to 127,7 etatu (dotyczy nauczycieli świadczących pracę).
Tabela 3. Liczba nauczycieli w placówkach (w przeliczeniu na pełne etaty, z godzinami ponadwymiarowymi)
|
Nazwa placówki |
PS Kłaj |
PS Dąbrowa |
ZSO Kłaj |
ZSO Szarów |
ZSO Targowisko |
ZSO Brzezie |
SP Grodkowice |
|
Liczba etatów (na dzień30.09.2014) |
6,2 |
5,2 |
41,5 |
34,5 |
23,7 |
16,0 |
19,7 |
Zdecydowana większość nauczycieli posiada najwyższe stopnie awansu zawodowego (dyplomowani, mianowani), mniej niż 20% to nauczyciele kontraktowi i stażyści. Ponad połowa nauczycieli posiada 20-letni i większy okres zatrudnienia a mniej niż 1/5 nauczycieli nie otrzymuje dodatku stażowego.
Tabela 4. Ilość wychowanków/uczniów przypadających na jeden etat nauczycielski (bez godzin ponadwymiarowych)
|
Nazwa placówki |
PS Kłaj |
PS Dąbrowa |
ZSO Kłaj |
ZSO Szarów |
ZSO Targowisko |
ZSO Brzezie |
OP Grodkowice |
|
Uczniowie w przeliczeniu na etat nauczycielski |
15,5 |
13,3 |
10,2 |
10,5 |
10,2 |
6,5 |
6,2 |
Średnia liczba wychowanków przypadająca na 1 nauczyciela w przedszkolach oraz w tzw. dużych szkołach w niewielkim stopniu odbiega od średniej krajowej (odpowiednio 18 i 11). Zdecydowanie mniejsza jest w szkołach małych (poniżej 100 uczniów) i wynika na ogół ze specyfiki szkoły (integracja, nauczyciele wspomagający) lub środowiska (odpływ uczniów z obwodu do innych szkół).
Tabela 5. Struktura zatrudnienia pracowników niepedagogicznych w placówkach oświatowych-etaty
|
Placówka |
Zatrudnienie (w przeliczeniu na pełne etaty) |
||||||
|
PS Kłaj |
PS Dąbrowa |
ZSO Kłaj |
ZSO Szarów |
ZSO Targowisko |
ZSO Brzezie |
SP Grodkowice |
|
|
Zatrudnienie (na dzień: 30.09.2014) |
3,5 |
3,0 |
9,0 |
8,25 |
6,5 |
4,75 |
4,0 |
Ilość pracowników administracyjno-obsługowych ograniczono w szkołach i placówkach do niezbędnego minimum - zarówno pod względem stanowisk jak i wielkości zatrudnienia. W szkołach, które udostępniają komercyjnie hale sportowe/sale gimnastyczne – dodatkowo zatrudnia się pracownika gospodarczego do obsługi. Zadania pracowników obsługowych w niektórych szkołach wykonywane są przez spółdzielnię socjalną, stąd zróżnicowanie wielkości zatrudnienia.
Warunki organizacji procesu edukacyjnego
We wszystkich obiektach oświatowych, a w niektórych przypadkach również ich w ich otoczeniu, zostały przeprowadzone gruntowne prace remontowe i inwestycyjne-o tym społeczność lokalna była informowana na bieżąco. Podejmowane działania nastawione były na poprawę stanu bezpieczeństwa dzieci, zabezpieczenie budynków przed dalszymi niepożądanymi działaniami czynników zewnętrznych, poprawę warunków nauczania i estetyki pomieszczeń.
Ilość klasycznych środków dydaktycznych w szkołach i placówkach jest wystarczająca. Niedobory natomiast dotyczą nowoczesnych środków przekazu, w tym umożliwiających interaktywne nauczanie (tablice interaktywne, pracownie językowe, pracownie multimedialne, itp.).
Taki stan sprawia, że ocena warunków, w których odbywa się nauczanie wypada pozytywnie. Natomiast nie w każdej szkole są warunki do prawidłowej organizacji opieki dla dzieci po zakończeniu zajęć dydaktycznych – problem prawidłowej organizacji świetlic szkolnych jest nadal przedmiotem troski władz gminy.
Ilość i rodzaj realizowanych godzin dydaktycznych i statutowych
W przedszkolach i szkołach realizowane jest ponad 2650 godzin zajęć dydaktyczno-wychowawczych tygodniowo, w tym ok. 2150 godzin wynikających z realizacji programów nauczania. Godziny pozadydaktyczne są przeznaczane na wzmocnienie funkcji wychowawczych i opiekuńczych, zwłaszcza w odniesieniu do uczniów potrzebujących- wyrównywanie szans uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych (nauczyciele wspomagający, nauczanie indywidualne, rewalidacja, pomoc psychologiczno-pedagogiczna, itp.), zatrudnienie pedagogów i logopedów, opiekę świetlicową i bibliotekę - to prawie 20 % wszystkich godzin.
Zajęcia dodatkowe realizowane w szkołach to przede wszystkim koła zainteresowań, zajęcia językowe-konwersacyjne, zajęcia sportowe, zajęcia dydaktyczno wyrównawcze, gimnastyka korekcyjno-kompensacyjna
i inne. Większość godzin realizowana jest w ramach tzw. „godzin kartowych” (art. 42, ust.2, pkt. 2a KN).
Dzieci przedszkolne i uczniowie uczestniczyli w różnego rodzaju programach edukacyjno-wychowawczych, profilaktyczno-zdrowotnych, kulturalno-oświatowych i sportowych o charakterze ciągłym. Ich realizacja była związana zarówno z ogólnopolskimi akcjami ogłaszanymi przez ministerstwa lub agendy rządowe, priorytetowymi działaniami lokalnych organizacji i instytucji lub wynikały z działalności statutowej placówek. W ramach programów-we współpracy z innymi organizacjami lub samodzielnie- przeprowadzano w sposób systematyczny i planowany szereg zajęć, akcji, konkursów, spotkań ze specjalistami, itp.
Efekty uzyskane w procesie edukacyjnym – potwierdzone wynikami egzaminów zewnętrznych
Tabela 6. Wyniki sprawdzianu za zakończenie nauki w szkołach podstawowych z uwzględnieniem progresji
|
Szkoła |
Uczniów zdających |
Stanin dla szkoły |
Średni wynik w pkt. |
Progresja 2013-2014 |
Średni wynik w % |
Progresja 2013-2014 |
Liczba uczniów z wynikiem |
||
|
niskim |
średnim |
wysokim |
|||||||
|
SP Grodk. |
7 |
6 |
26,43 |
+1,35 |
66 |
+3% |
1 |
4 |
2 |
|
SP Brzezie |
9 |
5 |
24,89 |
+ 4,54 |
62 |
+ 11% |
4 |
4 |
2 |
|
SP Kłaj |
41 |
6 |
26,76 |
+ 1,84 |
67 |
+5% |
7 |
24 |
10 |
|
SP Szarów |
23 |
5 |
25,77 |
+3,58 |
64 |
+9% |
3 |
20 |
0 |
|
SP Targ. |
23 |
5 |
25,17 |
+1,42 |
63 |
+4 |
3 |
19 |
1 |
We wszystkich szkołach poprawione zostały wyniki w stosunku do roku ubiegłego, przy czym największy progres, zarówno w wynikach punktowych jak i procentowych, uzyskały szkoły podstawowe w Brzeziu i Szarowie. Mimo lepszych, niż w roku ubiegłym, efektów średni wynik szkół podstawowych w gminie kształtuje się na poziomie ok. 26 punktów (64% możliwych do zdobycia) , 70% uczniów uzyskuje wyniki na poziomie średnim i nadal więcej jest uczniów z wynikami niskimi (18) niż z wysokimi (15).
Tabela 7. Umiejętności - średnie wyniki procentowe w poszczególnych szkołach
|
Szkoła |
Średni wynik % ogółem |
UMIEJĘTNOŚCI – wynik % |
||||
|
czytanie |
pisanie. |
Rozumowanie |
Korzystanie z informacji |
Wykorzystywanie wiedzy w praktyce |
||
|
SP Grodk. |
66 |
67 |
53 |
70 |
79 |
71 |
|
SP Brzezie |
62 |
74 |
40 |
58 |
75 |
72 |
|
SP Kłaj |
67 |
77 |
52 |
63 |
72 |
73 |
|
SP Szarów |
64 |
75 |
40 |
59 |
82 |
78 |
|
SP Targ. |
63 |
75 |
59 |
58 |
67 |
57 |
Poprawione zostały wyniki w zakresie kompetencji: czytanie, rozumowanie, korzystanie z informacji
i wykorzystanie wiedzy w praktyce. Natomiast we wszystkich szkołach najsłabsze wyniki uczniowie uzyskali w badaniu umiejętności pisania (generalnie poniżej średniego wyniku, niekiedy na poziomie 40%).
Ogólne wyniki sprawdzianu w szkołach podstawowych gminy są niższe niż średnie wyniki dla powiatu wielickiego i województwa małopolskiego.
Tabela 8. Wyniki egzaminu gimnazjalnego w poszczególnych szkołach z uwzględnieniem progresji
|
|
G w Kłaju |
G w Targowisku |
G w Szarowie |
G w Brzeziu |
|
Liczba zdających |
44 |
19 |
24 |
17 |
|
Język polski |
||||
|
Średni wynik % |
73,1 |
70,2 |
68,5 |
71,3 |
|
Progresja 2013-2014 |
+8,8 |
+10,2 |
+11,3 |
+11,1 |
|
Stanin |
7 |
6 |
5 |
6 |
|
Historia i WOS |
||||
|
Średni wynik % |
62,7 |
64,0 |
62,5 |
56,9 |
|
Progresja 2013-2014 |
+13,8 |
-2,9 |
+7,1 |
+3,9 |
|
Stanin |
7 |
7 |
7 |
5 |
|
Matematyka |
||||
|
Średni wynik % |
52,8 |
61,7 |
51,5 |
53,6 |
|
Progresja 2013-2014 |
+8,2 |
+4,9 |
-7,8 |
+1,9 |
|
Stanin |
7 |
8 |
6 |
7 |
|
Przedmioty przyrodnicze |
||||
|
Średni wynik % |
57,4 |
62,8 |
52,1 |
59,9 |
|
Progresja 2013-2014 |
-0,6 |
-3,6 |
-8,7 |
-1,2 |
|
Stanin |
7 |
8 |
5 |
8 |
|
Język angielski-poziom podstawowy |
||||
|
Średni wynik % |
66,7 |
77,0 |
74,4 |
67,9 |
|
Stanin |
5 |
7 |
7 |
6 |
|
Język angielski-poziom rozszerzony |
||||
|
Średni wynik % |
41,1 |
57,4 |
54,6 |
42,4 |
W porównaniu do roku poprzedniego obserwuje się generalnie poprawę wyników z języka polskiego, historii z WOS oraz matematyki. Gorzej wyglądają wyniki w zakresie przedmiotów matematyczno-przyrodniczych - tutaj w każdej szkole obserwuje się obniżenie wyniku bezwzględnego. Warte zaznaczenia jest także to, że w większości szkół wyniki lokowane są w wyższych staninach niż w roku ubiegłym, nawet w sytuacji obniżenia wyniku punktowego. Średnie wyniki uzyskane przez uczniów gimnazjów w gminie są w czołówce wyników tego typu szkół w powiecie wielickim.
Koszty ponoszone na funkcjonowanie placówek oświatowych w gminie
Zgodnie z obowiązującymi przepisami oświatowymi gmina otrzymała subwencję na uczniów klas I-VI SP i I-III G w łącznej wysokości 8 796 744 zł oraz dotację na dzieci przedszkolne w wysokości 530 299 zł. Środki przekazane z budżetu centralnego do gminy w formie subwencji i dotacji przedszkolnej to łącznie kwota 9 327 043 zł .Ważnym czynnikiem jest także fakt, że do naliczenia subwencji oświatowej nie są brane pod uwagę etaty nauczycieli pracujących w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych - koszty ich zatrudnienia w całości ponosi organ prowadzący.
Natomiast wydatki poniesione przez gminę (bez żywienia, dotacji celowych na zakup podręczników i materiałów dydaktycznych, „wyprawki”, projektu „Już pływam”, projektu ekologicznego i GZEAS) na utrzymanie sieci samorządowych przedszkoli i szkół w ustalonym kształcie to kwota 11 898 870 zł (ok. 45% wydatków bieżących i ok. 38% budżetu gminy w ogóle). Wynika z tego, że do oświaty gmina dołożyła z własnych dochodów kwotę sięgającą prawie 2 572 000 zł. Dzięki temu sieć gminnej oświaty może funkcjonować w kształcie opisanym powyżej, a warunki nauki i pracy w niewielkich klasach/oddziałach są wręcz komfortowe.
