Ludowe dekoracje znowu z nami, a to za sprawą projektu „Dekoracje w kulturze ludowej dawniej i dziś”.
Czas adwentu, tradycyjnie jest to czas oczekiwania na przyjście na świat Bożego Syna. Tak dawniej jak i dziś jest to szczególny czas wypełniony przygotowaniami do Świąt. W tradycji ludowej już same przygotowania były szczególnym obrzędem. Dziś nasze szykowanie się do świąt upływa nam głównie na gorączkowych zakupach, planowaniu prezentów i szukaniu „magii świąt”, którą jak zapewniają reklamy, można kupić… i koło się zamyka. Ale nie z nami te numery, nie dajemy się wkręcić. Postanowiłyśmy skorzystać z mądrości naszych przodków i przygotowałyśmy dekoracje jakie można już teraz oglądać w muzeach lub w kolekcjach twórców ludowych i pasjonatów sztuki ludowej. Te cuda skradły nasze serca. Ale po kolei…
1. Pająk żyrandolowy.
Jest to ozdoba wieszana pod sufitem na środku izby, stanowi symbol urodzaju i szczęścia w nowym roku. Jest to tradycyjna ozdoba Bożonarodzeniowa. Nasz pająk wykonałyśmy ze słomy i kolorowego papieru. Pająk ma chłodną zimową kolorystykę- dominuje niebieski i biały, ozdobiony jest papierowymi jeżykami. W pracę przy nim zaangażowane były wszystkie członkinie, pracowałyśmy nad nim ok. 15 godzin na przestrzeni dwóch tygodni.
2. Podłaźniczka.
Zanim choinki na dobre zagościły w Polskich domach, to podłaźniczki nazywane również bożymi drzewkami lub jutkami, zdobiły chłopskie izby na Święta. Podłaźniczka może mieć różne formy, może to być gałąź lub wierzchołek drzewa iglastego- sosna, świerk, jodła, zawieszona pod sufitem. Lub druga forma druciana obręcz do której przywiązywano deklaracje. My naszą podłaźniczkę udekorowałyśmy jabłkami, orzechami, łańcuchem ze słomek i bibuły oraz światami z opłatka.
3. Opłatkowe światy.
To tradycyjna ozdoba bożonarodzeniowa wykonana z opłatka, charakterystyczna tylko dla polskiej kultury ludowej. Jest to przestrzenna ozdoba w postaci kuli lub bardziej skomplikowanej kompozycji składającej się z elementów (warstw) kulistych. Powstaje z wyciętych z opłatka elementów o różnych kształtach i kolorach, które łączy się używając śliny. Światy występowały jako samodzielne ozdoby, które wieszano nad stołem, na belkach stropowych, w pobliżu ołtarzyka domowego (w tzw. świętym kącie) lub przy wizerunkach świętych. Nazwa kojarzy się z kulą ziemską i stanowi symbol władzy nowonarodzonego Chrystusa nad światem.
Ozdoby wykonane z opłatka trzymano jak najdłużej, bo wierzono, że ich obecność w domu przynosi szczęście i błogosławieństwo Boże.
Tyle mówi encyklopedia, ale my mieliśmy to szczęście że, odwiedziła nas Pani Kamila Polak, dyrektor gminnej biblioteki, która pokazała nam technikę wykonania światów i opowiedziała o ich historii. Dzięki temu starsi i młodsi uczestnicy projektu mogli spróbować swoich sił i wykonać własnoręcznie oryginalna dekoracje.
Podsumowując był to czas nie zwykły, a wiec w pewien sposób świąteczny. Doświadczyłyśmy jak wiele czasu, wysiłku i precyzji wkładały nasze prababcie w przygotowanie dekoracji świątecznych. Ta praca to było celebrowanie zbliżających się świąt. Długie tygodnie przygotowań do dwóch dni. Wszystko powoli, precyzyjnie i starannie, zaplanowane i przeżyte we właściwym czasie we właściwy sposób. Może właśnie to jest „magia Świąt”?
Projekt sfinansowany przez gminę Kłaj w ramach zadania publicznego mającego na celu wspieranie kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego.
W ramach drugiej części projektu dotyczącej współczesnych dekoracji przewidziane są warsztaty i zwiedzanie fabryki ozdób szklanych w Bęble.
Katarzyna Kowalczyk
