Relacja z wyprawy „Poznaj swój kraj – Zamki Piastów Śląskich – szlakiem zabytków i sztuki ziemi dolnośląskiej” cz. 3
Tradycyjnie w maju, już po raz kolejny (trzeci) udajemy się na Dolny Śląsk, aby zaspokoić historyczną ciekawość związaną z dziejami początków państwa polskiego i dynastii Piastów Śląskich. W średniowieczu był to region ściśle związany z burzliwymi dziejami tworzącego się mocnego państwa polskiego, a historia i zasobność tych ziem miała również olbrzymie znaczenie dla Polski w okresie panowania Jagiellonów, jak również w późniejszych wiekach, gdy te tereny były pod panowanie pruskim (niemieckim).
W tym celu 30 maja 2024 r. o godz. 7.00 ruszamy szlakiem: Kłaj – Międzylesie – Wałbrzych – Roztoka – Wojanów – Ciechanowice – Lubomierz – Jelenia Góra –Jagniątkowo– Kłaj, aby zapoznać się „z kulturą, sztuką, historią i zabytkami” ziemi dolnośląskiej.
W pierwszym dniu naszej wyprawy - 25 maja, nasz autokar po 5-godzinnej podróży podjeżdża pod Zamek w Międzylesiu – Tu zwiedzimy dobrze zachowany zamek i kościół pw. Bożego Ciała, który ongiś stanowił jeden kompleks architektoniczny. W początku XIV wieku Międzylesie funkcjonowało jako gród warowny. Miało wówczas postać drewnianej zabudowy i zarządzane było przez cystersów. W latach 1315-1316 miasto wraz z kompleksem zamkowo-pałacowym zostało sprzedane przez cystersów rycerskiemu rodowi Glaubitzów i nastąpiła szybka rozbudowa nowo nabytej rezydencji, zamek przybrał zaś postać murowaną i niezwykle okazałą. Na przestrzeni wieków przekształcał się wielokrotnie by ostatecznie przeobrazić w kompleks barokowo-pałacowo-kościelny z elementami architektury renesansowej. W zamku tym nocował Jan III Sobieski, wracając z Wiednia.
W drugim dniu - 26 maja wyruszamy do Roztoki i Wojanowa oraz Ciechanowic.
Po trudach dnia pierwszego i nocnym wypoczynku, zregenerowani po smacznym śniadaniu wsiadamy do autokaru kierując się do Roztoki, by zwiedzić jedną z najpiękniejszych niegdyś rezydencji rodu von Hochberg. Począwszy od końca XV wieku aż do 1945 roku Zamek w Roztoce stanowił siedzibę hrabiowskiej linii znamienitego śląskiego rodu von Hochberg. Hochbergowie przybyli na Śląsk z Miśni już w końcu XIII wieku. W śląskich dokumentach ród wzmiankowany jest jako von Hoberg od 1290 roku. W XV wieku podzielił się na linię szlachecką z siedzibą w Dobrocinie koło Dzierżoniowa, wymarłą linię baronowską z Buczynki koło Lubina, hrabiowską z Książa i Roztoki oraz wyodrębnioną z tej ostatniej linię książęcą z Książa oraz Pszczyny.
Po zwiedzeniu pałacu oraz przylegających do rezydencji pałacowych ogrodów udajemy się do Wojanowa – tu zwiedzamy kolejny wspaniały zespół pałacowy. Pałac w Wojanowie wzniesiono w latach 1603 – 1607 przez rodzinę Zedlitzów na miejscu zburzonego renesansowego dworu. Zniszczony i zdewastowany w czasie wojny 30-letniej został odbudowany w stylu barokowym. Po 1727 r. majątek wielokrotnie zmieniał właściciela, między innymi jedną z właścicielek majątku od 1839 roku była Luiza, córka króla Prus Fryderyka Wilhelma III.
W tym czasie pałac ponownie przebudowano i założono park krajobrazowy. Po II wojnie światowej rezydencja została splądrowana, następnie przekazana na budynek administracyjny PGR-u, w końcu 2002 r. strawił go pożar. Obecnie nowy właściciel przeprowadził gruntowną renowację i przekształcił w obiekt iście bajkowy - kompleks pałacowo-parkowy, który pełni rolę hotelowo-rekreacyjną z zapleczem konferencyjnym. Zwiedzając to wspaniałe miejsce mamy okazję poznać również panie z Wrocławia, które kultywując dawne tradycje zamków i pałaców Dolnego Śląska pokazują się w starych rezydencjach w epokowych strojach, jakie nosiły kobiety w XIX i na początku XX wieku. Na początku myśleliśmy, że będą tutaj kręcić film, ale nic z tego, panie po prostu, tak jak my, lubią historię.
Następnie odwiedzamy Ciechanowice, miejscowość, o której wzmiankowano już w 1203 r. jako majątek cystersów z Lubiąża. Zwiedzamy tutaj rezydencję powstałą w XVIII wieku na miejscu rycerskiego dworu, którego istnienie datuje się na przełom XV i XVI wieku. Wokół pałacu znajduje się barokowy ogród nazywany Ogrodem Czterech Pór Roku. W ostatnich latach pałac został odrestaurowany, a w wyniku przeprowadzonych gruntownych prac remontowo-konserwacyjnych odsłonięto unikatowe freski z czasów renesansu, baroku i klasycyzmu. W pałacu znajdują się jedne z najstarszych fresków w Polsce w obiekcie niesakralnym, występujące w takiej ilości i w tak dobrym stopniu zachowania o tematyce niereligijnej.
W trzecim dniu - 27 maja wyruszamy do Lubomierz, jeleniej Góry oraz Jagniątkowa.
W ostatnim dniu zapoznaliśmy beneficjentów z Muzeum Kargula i Pawlaka w Lubomierzu, które umiejscowione jest w dawnym Domu Płócienników. To tu Sylwester Chęciński znalazł idealne plenery do produkcji kultowej komedii filmowej „Sami swoi” a także „Nie ma mocnych” i „Kochaj albo rzuć”. W Muzeum można było z bliska przyjrzeć się słynnemu płotowi, który oddzielał gospodarstwa obu bohaterów, zobaczyć karabin, z którego zamek wylata, granat do świątecznego ubrania oraz wiele innych eksponatów.
Z Lubomierza udajemy się do Jagniątkowa (dawna nazwa Wiesenstein) gdzie mieści się muzeum – „Dom Gerharta Haptmanna” czyli dom laureata nagrody Nobla. Gerhart Hauptmann otrzymał nagrodę Nobla z całokształt twórczości literackiej w 1912 r. W Jagniątkowie w okresie stałego zamieszkania Gerhart Hauptmann stworzył swoje największe dramaty naturalistyczne takie jak: „Tkacze”, „Futro bobrowe”, „Wniebowzięcie Hanusi” czy „Woźnica”. Przy muzeum znajduje się słynna rzeźba Josefa Thoraka austriackiego rzeźbiarza - „Hanusia” – odwzorowująca literacką postać z dramatu Gerharta Hauptmanna, którą artysta wykonał w białym marmurze. Kolejnym etapem zwiedzania pozostaje rynek i stare miasto Jeleniej Góry. W urokliwych uliczkach i kawiarnianych ogródkach starego rynku czas szybko mija i nadchodzi czas powrotu do miejsca zakwaterowania na obiadokolację.
Wieczorem jak zwykle, po krzepiącym posiłku nadszedł w końcu czas powrotu do domu. Bogaci w wiedzę historyczną, którą hojnie przekazywali nam nasi przewodnicy oraz pełni wrażeń i podziwu dla zachowanej średniowiecznej oraz renesansowej sztuki architektonicznej a także zabytków z początków XIX i XX wieku udajemy się do autokaru. Kolejne zadanie ofertowe, powierzone nam w 2024 r., pod nazwą „Poznaj swój kraj – Zamki Piastów Śląskich – szlakiem zabytków i sztuki ziemi dolnośląskiej” część 3. zostało zrealizowane z wykorzystaniem środków własnych TS Wolni Kłaj oraz przy wsparciu finansowym Gminy Kłaj oraz wpłat własnych beneficjentów.
Jerzy Czubak
