Osoby prowadzące własne gospodarstwo rolne i zajmujące się:
• produkcją roślinną
(w tym produkcją materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcją warzywniczą, gruntową, szklarniową i pod folią, roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, sadowniczą, a także upraw w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, upraw grzybów i ich grzybni, upraw roślin "in vitro")
• oraz zwierzęcą
(w tym chowem, hodowlą i produkcją materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcją zwierzęcą typu przemysłowego lub fermowego oraz chowem i hodowlą ryb i innych organizmów żyjących w wodzie, fermową hodowlą i chowem drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarniami drobiu, hodowlą i chowem zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, chowem i hodowlą dżdżownic, entomofagów i jedwabników, prowadzeniem pasiek oraz chowem i hodowlą innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym),
• sprzedażą produktów gospodarki leśnej i łowieckiej, z wyjątkiem drewna okrągłego z drzew tropikalnych,
• świadczeniem usług rolniczych czyli usług wymienione w załączniku nr 2 do ustawy o podatku od towarów i usług oznaczonych symbolem:
PKWiU 01.6 „usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt” z wyłączeniem usług weterynaryjnych, podkuwania koni i prowadzenia schronisk dla zwierząt gospodarskich,
•PKWiU 77.31.10.0 „wynajem i dzierżawa maszyn i urządzeń rolniczych, bez obsługi”,
Mogą pracować na własnym gospodarstwie rolnym mogą pracować na własnym gospodarstwie rolnym posiadając status podatkowy rolnika ryczałtowego lub rolnika – czynnego podatnika podatku VAT .
Jakie są różnice pomiędzy tymi dwoma sposobami opodatkowania?
Rolnik ryczałtowy to rolnik dokonujący dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze, korzystający ze zwolnienia od podatku (wyjątkiem są rolnicy obowiązani na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych).
Nie ma on obowiązku rejestrowania się jako czynny podatnik VAT czy rolnik ryczałtowy – brak rejestracji oznacza, że automatycznie jest rolnikiem ryczałtowym. Nie prowadzi ewidencji VAT (w tym ewidencji sprzedaży z użyciem kasy fiskalnej), nie składa deklaracji VAT, nie wystawia faktur VAT (fakturę wystawia nabywca towarów i usług (jest to tak zwana faktura VAT RR wraz z oświadczeniem: „Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług” ). Nabywca towarów i usług od rolnika ryczałtowego dolicza do wynegocjowanej ceny netto tzw. zryczałtowany zwrot podatku i wypłaca go rolnikowi.
Rolnik ryczałtowy nie ma prawa do odliczenia podatku VAT zawartego w cenach zakupionych towarów i usług.
Rolnik ryczałtowy ma obowiązek przechowywać faktury VAT RR przez okres 5 lat, licząc od końca roku w którym wystawiono fakturę ( to znaczy, że dla faktury z przykładową datą wystawienia 5 października 2016 r., pięcioletni czas przechowywania liczy się od dnia 01.01.2017r.)
Rolnik – czynny podatnik VAT
Rolnik chcąc stać się czynnym podatnikiem podatku VAT musi zrezygnować z ryczałtowego rozliczenia VAT.
Dokonuje tego poprzez złożenie w urzędzie skarbowym zgłoszenia rejestracyjnego na formularzu VAT-R przed rozpoczęciem miesiąca, w którym ma nastąpić rezygnacja. Od momentu rejestracji rolnik staje się czynnym podatnikiem VAT i traci prawo do żądania od nabywcy faktur VAT RR.
Rolnik, który jest czynnym podatnikiem podatku VAT ma możliwość pomniejszania podatku należnego o podatek naliczony przy zakupie towarów i usług, w zakresie w jakim towary te i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT
Jednakże rolnik-czynny podatnik VAT ma już dodatkowe, związane z wyborem opodatkowania obowiązki. Są to:
• prowadzenie ewidencji dostaw i nabyć towarów i usług, w tym ewidencji sprzedaży na rzecz osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej oraz na rzecz rolników ryczałtowych przy pomocy kasy rejestrującej (gdy obrót z tytułu tej sprzedaży przekroczy określoną kwotę);
• przechowywanie ewidencji i wszystkich dokumentów, w szczególności faktur, do czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego (to jest pięć lat licząc od końca roku podatkowego, za który są dokumenty);
• opodatkowanie dostawy towarów i usług według właściwych stawek VAT;
• wystawianie faktur
• składanie okresowe (miesięczne/kwartalne) deklaracji podatkowych VAT
• terminowe wpłacanie podatku do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wystąpił obrót.
Rolnik, który zrezygnował ze zwolnienia od podatku i w konsekwencji stał się czynnym podatnikiem VAT, może po upływie 3 lat, licząc od końca roku, w którym zrezygnował z tego prawa, ponownie skorzystać ze zwolnienia podmiotowego. Warunkiem dokonania skutecznego powrotu do statusu rolnika ryczałtowego jest złożenie pisemnego zawiadomienia do naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca (kwartału), od którego rolnik ponownie chce skorzystać ze zwolnienia.
W przypadku powrotu przez rolnika do zwolnienia z VAT powinny być dokonane korekty podatku wcześniej odliczonego z tytułu nabyć składników majątku, zaliczanych do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji o wartości początkowej powyżej 15.000zł oraz nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów, wyposażenia i towarów niewykorzystanych do czynności opodatkowanych.
Najczęściej popełniane błędy:
• Niedopełnienie obowiązku wystawiania i ewidencjonowania faktur na rzecz innych podatników z tytułu sprzedaży towarów i świadczenia usług, w tym w szczególności z tytułu świadczenia usług rolniczych, ewidencjonowania i wykazywania w deklaracjach każdej dostawy towarów i świadczenia usług, w tym również nieudokumentowanej fakturami VAT.
• Powiązania rodzinne, np. małżeństwo rolnika ryczałtowego i rolnika VAT:
• Mąż (rolnik-podatnik VAT) w kosztach wykazuje zakup nawozów, paliwa, nasion itp. związanych z uprawami żony (rolnika ryczałtowego) i ponadto odlicza VAT naliczony (7%) przy zakupie plonów od żony.
• Pod jednym adresem rejestruje się kilku rolników VAT, a gospodarstwa rolne prowadzą tam także rolnicy ryczałtowi – brak dokładnego wskazania co należy do którego rolnika, gdzie są przechowywane plony itp.
•
• Powiązania kapitałowe – grupy producentów rolnych, spółki cywilne i spółki prawa handlowego rolników:
• stosowanie cen sprzedaży odbiegających od cen rynkowych, problem rozdzielenia zakupów pozostałych służących czynnościom opodatkowanym podmiotów powiązanych.
•
• Rolnicy dokonują wewnątrzwspólnotowych dostaw płodów rolnych. Są to bardzo duże ilości towarów, które wywożą własnym transportem stwierdzając, że w jednym dniu kilka razy przekraczali granicę. Płatność następuje w formie gotówkowej. Nie wszystkie zakupy są deklarowane przez nabywców.
• U rolników dokonujących Wewnąrzwspólnotowej Dostawy Towarów bardzo często dochodowość określana jest na bardzo wysokim poziomie (prawie 100%), który nie jest w rzeczywistości możliwy do osiągnięcia.
• WDT dotyczy również środków trwałych.
• Zdarzają się liczne przypadki nie wykazywania świadczenia usług rolniczych i nie zgłaszania działalności gospodarczej w tym zakresie. O świadczeniu takich usług świadczy np. duża ilość przepracowanych roboczogodzin maszyn rolniczych.
• brak opodatkowania płodów rolnych wydanych w zamian za dzierżawę gruntów rolnych,
• odliczanie podatku naliczonego z tytułu poniesionych nakładów na grunty rolne (zakup środków ochrony roślin, nawozów, materiału siewnego, itp.), wydzierżawionych następnie innym podmiotom (dzierżawa gruntów ornych zwolniona z VAT) – brak korekty podatku naliczonego.
• Rolnicy często nie realizują swoich obowiązków jako płatnicy podatku dochodowego z tytułu zatrudnienia pracowników, w tym składania deklaracji i odprowadzania podatku należnego pomimo, iż zatrudniają pracowników, a rodzaj, sposób oraz rozmiary prowadzonej działalności rolniczej wskazują jednoznacznie na konieczność takiego zatrudnienia.
• Coraz częstsze są przypadki zakupu oleju napędowego (lub opałowego) od fikcyjnych podmiotów, które oferują sprzedaż np. za pomocą wiadomości tekstowych (SMS).
• Są to najczęściej spółki z o.o. zarejestrowane w wirtualnych biurach w dużych miastach. Faktury dotyczą jednorazowych zakupów nawet kilkunastu tysięcy litrów oleju.
• Na podstawie faktur zakupu paliwa rolnicy, oprócz zwrotu VAT, otrzymują również od gminy zwrot podatku akcyzowego.
Zakup paliwa ze źródła z niewiadomego pochodzenia naraża nabywcę na:
• możliwość utraty prawa do odliczenia podatku VAT
• obowiązek zapłaty podatku VAT „za sprzedawcę” w drodze odpowiedzialności solidarnej
• obowiązek zapłaty podatku akcyzowego „za sprzedawcę”
• obowiązek zapłaty opłaty paliwowej „za sprzedawcę”
• możliwość utraty zwrotu akcyzy, o który można ubiegać się w urzędzie gminy
• odpowiedzialność karną-skarbową
• awarię pojazdu
Dlatego kupując paliwo należy baczną uwagę zwracać na:
• uważne dobieranie kontrahentów prowadzonych transakcji
• sprawdzenie wiarygodności dostawcy paliwa
• świadectwo jakości paliw
• dowodu zakupu paliwa (faktura, paragon)
• przy zakupie paliwa od pośrednika dowody reprezentowania sprzedawcy
• możliwość zawarcia transakcji zakupu paliwa w biurze kontrahenta w godzinach jego urzędowania
II
IIOpracowanie:
Iwona Bobrowska – Jaworska
Komisarz Skarbowy
Urząd Skarbowy w Wieliczce
